Gorzowski Sierpień. Skwer już uczy historii. Za rok będzie to robić instalacja

Skrzyżowanie ulic: Chrobrego i Sikorskiego w Gorzowie to jedno z bardziej charakterystycznych miejsc w mieście. Nic dziwnego! Przez lata na parterze pobliskiego bloku znajdował się Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, czyli późniejszy empik. O miejscu, które przed nim było nie mówiło się więc inaczej jak „skwer przy empiku”.
Sklepu z książkami, płytami i prasą w centrum miasta już dawno nie ma. Sam skwer też nie miał żadnej nazwy. Owszem, na bloku, w którym był empik, kilka lat temu wisiała tabliczka z napisem, że to skwer im. poety Zdzisława Morawskiego. Tamta nazwa była jednak nieoficjalna. Tablicę zawiesił znajomy siedzącego często przy słynnym „stoliku nr 1” Morawskiego. Oficjalnej nazwy skwer nigdy jednak nie miał. Zmieniło się to jednak dwa lata temu. W 37. rocznicę Gorzowskiego Sierpnia uroczyście odsłonięto tabliczkę z nazwą: Skwer 31 Sierpnia 1982 r.

Na pomysł upamiętnienia Gorzowskiego Sierpnie prawie 20 lat wcześniej wpadł Henryk Maciej Woźniak, były prezydent Gorzowa.
- Z tych wydarzeń to my powinniśmy być dumni. To przecież był największy protest na Ziemi Lubuskiej i jedno z pięciu najważniejszych wydarzeń stanu wojennego w całej Polsce - mówił nam dwa lata temu, tuż po tym, gdy radni zgodzili się, by nieoficjalny „skwer przy byłym empiku” został oficjalnie „skwerem 31 Sierpnia 1982 r.”. Nazwa i lokalizacja nie są przypadkowe. To miejsce było przecież areną tamtych wydarzeń.

Nazwa skweru ma uczyć historii miasta. Sprawdziliśmy to wśród samych gorzowian.
- 31 sierpnia 1982 r. kojarzy mi się z Solidarnością, ale co dokładnie się wydarzyło, to nie pamiętam - mówiła nam pani Grażyna, która 39 lat temu mieszkała w Gorzowie, a później przeprowadziła się do Osiedla Poznańskiego.
- Mi ta data kojarzy się z Porozumieniami Sierpniowymi - dodawała z kolei sprzedawczyni z Wełnianego Rynku. - Powiada pan, ze podpisano je dwa lata wcześniej? No to w takim razie nie wiem - mówiła dalej naszemu reporterowi.
Daty nie znały też Halina i Celina, uczennice szkoły podstawowej: - My to w ogóle o tej dacie nie słyszałyśmy. Nikt o niej nie uczy - mówiły nam dziewczyny.

Za rok o historii uczyć ma także instalacja artystyczna. Ma ona być właśnie na skwerze 31 Sierpnia 1982 r. Jak będzie wyglądać? Na razie nie wiadomo, jaką przybierze formę, bo to okaże się dopiero po rozstrzygnięciu konkursu. Miejscy urzędnicy chętnie widzieliby coś nowoczesnego, multimedialnego. Instalacja ma kosztować około 300 tys. zł. Połowa tej sumy ma pochodzić z budżetu miasta, a drugą połowę ma dać Instytut Pamięci Narodowej.
Instalacja ma być gotowa na 40. rocznicę Gorzowskiego Sierpnia, czyli do 31 sierpnia 2022 r. Do tego czasu urzędnicy chcą też zrewitalizować cały skwer. Pomiędzy nim a katedrą jest już deptak, trwają też prace przy przebudowie ul. Chrobrego. A jeszcze w tym roku rozpocznie się przebudowa ul. Hawelańskiej i Wełnianego Rynku. Za rok ta część miasta ma wyglądać nieco inaczej.

Gorzowski Sierpień zostawia też ślad w kulturze. Gdy dwa lata temu, jeszcze przed pandemią, odbywały się uroczystości rocznicowe, Poczta Polska wydała okolicznościowy znaczek i kartę pocztową. O wydarzeniach z 1982 r. powstał też film „Opór. Gorzowski sierpień 1982”. Wojciecha Turczyńskiego z TVP3”. Wydano też na płycie 30-minutowy reportaż radiowy Zbigniewa Bodnara „Nie było na to zgody”. A jedną z ważniejszych publikacji książkowych jest praca zbiorowa pod redakcją Małgorzaty Machałek i Dariusza A. Rymara „Przeciwko stanowi wojennemu. Zajścia 31 sierpnia 1982 roku w Gorzowie Wielkopolskim.

Czytaj również:
Jak przebiegała demonstracja 31 sierpnia 1982 roku?

WIDEO: Wydarzenia Gorzowskie - rekonstrukcja wydarzeń z 1982 r.